جاهای دیدنی همدان؛ پایتخت تاریخ و تمدن ایران
جاهای دیدنی همدان بدون شک همانند یک کتاب تاریخی کهن و قطور هستند که گوشه گوشه آن از یادگاری‌های تاریخی و طبیعی پر شده است. هر کدام از این یادگاری‌ها تاریخ و داستان‌های بسیاری را به خود دیده‌اند که اگر به آن‌ها گوش دهید، احتمالا شما را به سفر در تاریخ و طبیعت ایران دعوت می‌کنند. اگر آمادگی سفر در زمان را دارید و آماده‌اید تا به صدای پیر این شهر گوش دهید؛ همراه ما باشید. در این مقاله با جاهای دیدنی همدان با آدرس آن‌ها آشنا می‌شویم تا نگاهی کوتاه به داستان هزارتوی کهن این شهر داشته باشیم.
کمی با پیشینه همدان آشنا شویم
بدون شک همدان یکی از کهن‌ترین شهرهای ایران و جهان به شمار می‌رود چراکه پایتخت اولین حکومت شاهنشاهی ایران، مادها بوده است. نام آشنای هگمتانه نیز از همان زمان بر این شهر برجای مانده است. به دلیل همین تاریخ کهن و همچنین موقعیت جغرافیایی ویژه آن، جاذبه های گردشگری همدان بسیار زیاد است. دور از انتظار نخواهد بود که اگر بگوییم تعدادی بالای دیدنی‌های همدان آن را به پنجمین شهر گردشگری و فرهنگی ایران تبدیل کرده است. موزه‌ها، بناهای تاریخی، آرامگاه‌های مشاهیر، آثار باستانی، جاذبه‌های طبیعی و… از دیدنی های این شهر کهن محسوب می‌شود که هرکدام حال‌وهوای خاص خود را دارند. پس اگر شهرگردی تاریخی و فرهنگی برایتان جذاب است یا اهل طبیعت‌گردی هستید، به شما بازدید از شهر همدان را پیشنهاد می‌کنیم.
در این مقاله با جاذبه های گردشگری همدان بیشتر آشنا می‌شویم:
- آثار باستانی همدان
- آرامگاه‌های همدان
- بافت تاریخی شهر همدان
- موزه‌های همدان
- امامزاده‌ها و کلیساهای همدان
- مراکز تفریحی و طبیعی همدان
مجموعه تاریخی تپه هگمتانه
تپه هگمتانه که وسیع‌ترین تپه تاریخی ایران نیز شناخته می‌شود یکی از دیدنی‌های همدان است که شگفتی بسیاری دارد. از شگفتی‌های این شهر باستانی می‌توان به معماری و طرح ساختارمند هگمتانه اشاره کرد. معابر مفروش، کانال‌های آب‌رسانی، استفاده از آجرهای مربع‌شکل و منظم بخشی از شگفتی‌های معماری این شهر هستند. در حفاری‌های انجام شده در این تپه، چندین لوح زرین به نام‌های داریوش دوم، اردشیر دوم و … کشف شده است.
همچنین کوزه‌های شکسته، جام‌های نقره، ظروف طلا، ستون‌های سنگی و… از دیگر آثار باستانی کشف شده در این تپه تاریخی به شمار می‌رود. این آثار در موزه آثار باستانی واقع در همین شهر نگهداری می‌شوند. از دیگر دیدنی‌های این شهر تاریخی می‌توان به کلیسای گریگوری استفان نیز اشاره کرد که در قسمت شرقی تپه هگمتانه واقع شده است. این کلیسا در سال 1676 میلادی بنا شده است که هم اکنون در محوطه تاریخی تپه هگمتانه قرار دارد.
بازدید از مجموعه تاریخی تپه هگمتانه
- دیدنی‌ها: شهر تاریخی هگمتانه، موزه آثار باستانی، کلیسای گریگوری استفان
- زمان بازدید: بهار و تابستان از ساعت 9 الی 20، پاییز و زمستان از ساعت 9 الی 18
- هزینه بازدید: دارد
- آدرس: همدان، خیابان اکباتان
محل این دیدنی تاریخی را می‌توانید از روی نقشه زیر ببینید.
مجسمه شیرسنگی
مجسمه شیرسنگی یکی دیگر از جاهای دیدنی همدان برای عاشقان تاریخ است. این مجسمه در میان میدانی با همین نام قرار گرفته است که برخی آن را یادگاری برجای مانده از دوران مادها و برخی از دوران اشکانیان می‌دانند.
مجسمه سنگی یا دفع‌کننده طلسم؟
جالب است بدانید که روزگاری این شیر را دورکننده طلسم می‌دانستند. برخی جویندگان گنج به آن آسیب زده‌اند و برجستگی بینی آن بر اثر بوسه‌های زنان جویای همسر صاف شده است. این مجسمه تاریخی داستان‌های عجیب بسیاری را به خود دیده است و هم‌اکنون در شهر پاسبانی می‌دهد.
بازدید از مجسمه شیرسنگی
- دیدنی‌ها: مجسمه تاریخی شیرسنگی
- زمان بازدید: محدودیت ندارد
- هزینه بازدید: رایگان
- آدرس: همدان، میدان شیرسنگی
محل این دیدنی تاریخی را می‌توانید از روی نقشه زیر ببینید.
مجموعه تاریخی گنجنامه
سنگ‌نوشته‌های گنجنامه بر دل یکی از صخره‌های الوند حک شده‌اند. این سنگ‌نوشته‌ها که یکی از مشهورترین جاهای دیدنی همدان به شمار می‌روند درحقیقت کتیبه‌هایی به زبان‌های پارسی باستان، عیلامی و بابلی نو هستند. این دو سنگ‌نوشته حدود 2500 سال قدمت دارند که یکی کتیبه داریوش کبیر و دیگری کتیبه خشایارشاه است.
- گنجنامه یا جنگ‌نامه؟
جالب است بدانید که این کتیبه‌ها از گذشته تاکنون نام‌های بسیاری را به خود دیده‌اند. جنگ‌نامه و گنجنامه از نام‌های مشهور این کتیبه‌ها به شمار می‌رود. از آنجایی که برخی باور داشته‌اند راز گنجی نهان بر روی این کتیبه‌ها حک شده است، آن را گنجنامه می‌نامیدند. برخی دیگر نیز با باور به جنگاوری این شاهان واژه جنگ را جایگزین گنج کرده‌اند و آن را جنگ‌نامه نامیده‌اند.
هم‌اکنون این دو کتیبه در دهکده فرهنگی ورزشی و توریستی گنجنامه قرار دارند. این دهکده آبشار گنجنامه و تله‌کابین گنجنامه را نیز شامل می‌شود. همچنین مکان‌های استراحت شامل آلاچیق و خدمات رفاهی برای گردشگران در این مجموعه تاریخی، طبیعی و تفریحی درنظر گرفته شده است.
بازدید از دهکده فرهنگی ورزشی و توریستی گنجنامه
- دیدنی‌ها: سنگ‌نوشته‌های گنجنامه، آبشار گنجنامه، تله‌کابین گنجنامه
- زمان بازدید: همه روزه از ساعت 8 الی 23:30
- هزینه بازدید: رایگان
- آدرس: پنج کیلومتری جنوب غربی همدان، انتهای دره عباس‌آباد
محل این دیدنی تاریخی را می‌توانید از روی نقشه زیر ببینید.
گنبد علویان
گنبد علویان یکی از شاهکارهای معماری پس از اسلام در همدان است. گنبد علویان که از یادگاری‌های برجای مانده از دوران سلجوقیان به شمار می‌رود در ابتدا به عنوان مسجد توسط خاندان علویان بنا شده است. در سال‌های بعد با ساخت سردابی در زیر این بنا به مقبره خانوادگی علویان تبدیل شد. هرچند این بنا درحال حاضر گنبدی ندارد اما نام او از گنبدی که در گذشته داشته، گرفته شده است.
گچ‌بری‌ها، طاق‌نماها، تزئینات داخلی، کتیبه‌هایی به خط کوفی و … همگی از شگفتی‌های معماری این بنای تاریخی هستند که زیبایی منحصر‌به‌فردی را شکل داده‌اند. جالب است بدانید که نمادهایی از تفکرات متفاوت در طول تاریخ از زمان ساخت تا مرمت در این بنا استفاده شده که آن را به یکی از محبوب‌ترین جاهای دیدنی همدان تبدیل کرده است.
بازدید از گنبد علویان
- دیدنی‌ها: بنای تاریخی گنبد علویان
- زمان بازدید: بهار و تابستان همه روزه از ساعت 9 الی 20، پاییز و زمستان همه روزه از ساعت 9 الی 17
- هزینه بازدید: دارد
- آدرس: همدان، چهارباغ علویان، در نزدیکی میدان امامزاده عبدالله
محل این دیدنی تاریخی را می‌توانید از روی نقشه زیر ببینید.
برج قربان
برج قربان از دیگر جاهای دیدنی همدان است که در گذشته این مجموعه شامل مدرسه، مسجد، کتابخانه، خانقاه و … بوده است. در حال حاضر تنها این برج از آن مجموعه عظیم باقی مانده است. برج قربان از برج‌های مقبره‌ای با ارتفاع 16 متر است. قدمت این برج تاریخی را به قرن ششم تا هشتم هجری می‌دانند. در این بنای تاریخی هیچ کتیبه‌ای وجود ندارد به همین دلیل سال دقیق ساخت و نام سازنده آن مشخص نیست. برج قربان محل دفن شیخ السلام حسن بن عطار حافظ ابو العلاء همدانی از بزرگان ادب و جمعی از امرای سلجوقی است. اختلاف‌ها سر وجه تسمیه این برج بسیار است.
- اما چرا قربان؟
برخی می‌گویند در زمان شورش افغان‌ها شخصی به نام قربان این برج را سنگرگاه خود قرار داده است و توانسته شورشیان را از محل دور کنند. از آن پس نام این برج به برج قربان شهرت یافته است. برخی دیگر نیز بر این باورند که روزگاری در روزهایی معین، شتری را در این محل قربانی می‌کردند و به همین علت آن را برج قربان می‌گویند.
بازدید از برج قربان
- دیدنی‌ها: برج تاریخی قربان
- زمان بازدید: بهار و تابستان 9 تا 19 ، پاییز و زمستان 9 الی 17
- هزینه بازدید: دارد
- آدرس: همدان، بین چهار باغ شهید مدنی و خیابان طالقانی، جنب دبیرستان ابن سینا
محل این دیدنی تاریخی را می‌توانید از روی نقشه زیر ببینید.
آرامگاه‌های همدان
حالا از این جا به بعد در راهنمای جاهای دیدنی همدان، می‌خواهیم آن دسته از آرامگاه های همدان که باعث جذب گردشگر هستند را معرفی کنیم.
آرامگاه استر و مردخای
آرامگاه استر و مردخای از مهم‌ترین زیارتگاه‌های یهودیان در ایران و جهان است. این آرامگاه از دیگر مکان های دیدنی همدان به شمار می‌رود که به ثبت ملی رسیده است. بنای فعلی این آرامگاه در قرن هفتم هجری بر روی بنای قدیمی ساختمانی که متعلق به قرن سوم هجری بوده، بنا شده است. به همین دلیل معماری این بنای تاریخی به سبک بناهای اسلامی است. در این آرامگاه یک جلد کتاب تورات با قدمت بسیاری بر روی پوست آهو کشف شده است که هم‌اکنون در سازمان میراث فرهنگی همدان نگهداری می‌شود.
- استر کیست؟
خشایارشا با دختری از یهود به نام استر، که خواهرزاده یکی از درباریان یعنی مردخای بود، ازدواج می‌کند. درحقیقت استر (Esther) ملکه یهودی پادشاه هخامنشی بوده است. نام اصلی او هدسه بوده، اما چون به طرز غیرقابل باوری زیبا و خوش چهره بوده است، نام استر یعنی ستاره را بر او گذاشته‌اند. تا یک هزار و 500 سال پس از مرگ استر، بسیاری بر این باور بوده‌اند که این ملکه یهودی در این مکان دفن شده است.
جالب است بدانید که در تورات نقل شده است که استر و مردخای 77 هزار ایرانی را در تاریخ 10 الی 12 فروردین به قتل رسانده‌اند چراکه آن افراد با یهودیان مشکل داشته‌اند. به همین دلیل مردم در روز 13 فرودین (13 بدر) از خانه‌های خود گریخته‌اند تا از این قتل‌عام نجات پیدا کنند. پس اگر داستان‌های هیجان‌انگیز تاریخی برایتان جذاب است، بدون شک بازدید از این آرامگاه شما را به دنیای افسانه‌ها می‌برد.
بازدید از آرامگاه استر و مردخای
- دیدنی‌ها: آرامگاه استر و مردخای
- زمان بازدید: شنبه تا پنج‌شنبه از ساعت 8 الی 17، جمعه‌ها از ساعت 8 الی 12 ظهر
- هزینه بازدید: دارد
- آدرس: همدان، مرکز شهر، ابتدای خیابان شریعتی
محل این دیدنی تاریخی را می‌توانید از روی نقشه زیر ببینید.
آرامگاه بوعلی سینا
آرامگاه بوعلی سینا از جاهای دیدنی همدان به شمار می‌رود که بنای آن متعلق به دوره قاجار است. طرح و نقشه بنای به سبک معماری دوره‌ای که بوعلی سینا، در آن زندگی می‌کرده، از روی قدیمی‌ترین بنای تاریخ دار اسلامی یعنی برج گنبد قابوس اقتباس شده است.
دو سبک معماری ایران باستان و ایران بعد از اسلام در طراحی این بنا تلفیق شده‌اند. در حال حاضر علاوه بر مقبره بوعلی سینا در تالار جنوبی این بنا موزه‌ای فعال است. در این موزه سکه، سفال، برنز و سایر اجسام کشف شده مربوط به هزاره‌های قبل از میلاد و دوران اسلامی نگهداری می‌شود. همچنین در تالار شمالی بیش از هشت هزار جلد کتاب خطی و چاپی نفیس ایرانی و خارجی قرار دارد.
- جالب است بدانید که 10 ستون این بنا نشانه 10 قرن پس از بوعلی‌سینا است.
بازدید از آرامگاه بوعلی‌سینا
- دیدنی‌ها: آرامگاه بوعلی‌سینا، موزه آثار تاریخی، کتابخانه
- زمان بازدید: بهار و تابستان از ساعت 9 الی20، پاییز و زمستان از ساعت 9 الی 17
- هزینه بازدید: دارد
- آدرس: همدان، میدان بوعلی‌سینا
محل این دیدنی تاریخی را می‌توانید از روی نقشه زیر ببینید.
آرامگاه بابا طاهر عریان
آرامگاه بابا طاهر عریان در بالای تپه‌ای کم ارتفاع در شهر همدان قرار دارد که یکی از جاهای دیدنی همدان محسوب می‌شود. بنای فعلی این آرامگاه با طرحی هشت ضلعی در میدانی مستطیل شکل در سال 1344 بنا شده است. آرامگاه بابا طاهر در طول تاریخ فراز و فرودهای بسیاری را به خود دیده است، از تخریب‌ها تا مرمت‌ها و باسازی‌ها. قدمت آرامگاه اصلی بابا طاهر به دوره سلجوقیان و قرن ششم می‌رسد. باباطاهر از مشهورترین دوبیتی سرایان ایران است. در آرامگاه او نیز در محوطه داخلی 24 دو بیتی بر روی 24 قطعه سنگ زیبا حک کرده‌اند.
همچنین در کنار آرامگاه او برخی از بزرگان همچون محمد ابن عبدالعزیز، میرزا علی نقی کوثر، مفتون همدانی و ابولفتح اسعد دفن شده‌اند.
بازدید از آرامگاه بابا طاهر عریان
- دیدنی‌ها: آرامگاه بابا طاهر، آرامگاه سایر بزرگان و مشاهیر
- زمان بازدید: بهار و تابستان از ساعت 9 الی20، پاییز و زمستان از ساعت 9 الی 17
- هزینه بازدید: دارد
- آدرس: همدان، شمال غربی همدان، میدان بابا طاهر
محل این دیدنی تاریخی را می‌توانید از روی نقشه زیر ببینید.
بافت تاریخی شهر همدان
بازار همدان
بازار همدان هم درست ماننند سایر بازارهای قدیمی، معماری اسلامی دارد. این بازار از جاهای دیدنی همدان است که از دوران قاجار برجای مانده است. این بازار که در مرکز شهر همدان قرار دارد، شامل راسته‌های آهنگرها، چاقو فروش‌ها، زرگرها، گیوه فروش‌ها و … است.
همچنین بازارچه‌های اسمعلی‌خان، امامزاده یحیی، پل پهلوان‌ها، جولان و … در این بازار قرار گرفته است. امروزه این بازار قدیمی یکی از مهم‌ترین مراکز خرید همدان و مناطق اطراف به شمار می‌رود. همچنین این بازار قدیمی دارای کاروانسراهای تاریخی بسیاری است. کاروانسرای شریفیه، کاروانسرای حسینخانی، کاروانسرای قبله، کاروانسرای میرزاقاسم و … در این بازار قرار دارند.
به دلیل بافت تاریخی و فعال بودن شغل‌هایی چون زرگری، مسگری و … در این بازار گردشگران بسیاری برای آشنایی با این حرفه‌های فرهنگی و خرید سوغات به دیدن آن می‌روند. به طورکلی این بازار 30 راسته و 24 سرا دارد و بخش‌هایی از این بازار مسقف و بخش‌هایی بدون سقف هستند.
سوغات همدان چیست؟
اگر قصد بازدید از این جاذبه گردشگری همدان را دارید، شاید بهتر باشد تا سوغات این شهر را بشناسید تا همراه با گشت‌وگذار در این بازار به خرید سوغاتی هم بپردازید. حلوا زرده، کوماج، سفال و چرم‌دوزی برخی از سوغات محبوب این شهر تاریخی هستند. اگر اهل عکاسی هم هستید، این بازار بدون شک مکان مورد علاقه شما خواهد بود.
بازدید از بازار همدان
- دیدنی‌ها: راسته‌ها و بازارچه‌های بازار، بافت تاریخی و مرکزی بازار
- زمان بازدید: همه روزه از ساعت 8 الی 21
- هزینه بازدید: ندارد
- آدرس: همدان، محدوده خیابان‌های باباطاهر، اکباتان و شهدا
محل این دیدنی تاریخی را می‌توانید از روی نقشه زیر ببینید.
میدان امام همدان
میدان امام همدان از دیگر جاذبه های گردشگری همدان است که در مرکز شهر قرار دارد. این میدان امروزه جز مهم‌ترین مراکز رفت‌وآمدی شهر همدان به شمار می‌رود. این میدان که درگذشته به میدان مرکزی شهرت داشت، هم‌اکنون با نام میدان امام خمینی (ره) شناخته می‌شود.
پس از گذشت حدود یک قرن، این میدان موقعیت ارتباطی خود را با شاهراه‌های مرکزی شهر و بازار همدان حفظ کرده است. اگر به این مکان بروید احتمالا احساس خواهید کرد که به میدان امام حسین تهران رفته‌اید چراکه شباهت اندکی با یکدیگر دارند.
بازدید از میدان امام همدان
- دیدنی‌ها: خیابان‌های مرکزی همدان، بازار همدان، میدان امام
- زمان بازدید: محدودیت ندارد
- هزینه بازدید: ندارد
- آدرس: همدان، محل تقاطع خیابان شهدا، اکباتان و بوعلی، میدان امام
محل این دیدنی تاریخی را می‌توانید از روی نقشه زیر ببینید.
خانه‌های تاریخی
خانه های تاریخی همدان بخشی دیگر از جاهای دیدنی همدان هستند که به خوبی گذر تاریخ را در این شهر نشان می‌دهند. خانه ضرابی، خانه پرسیاوشان، خانه نراقی، خانه سیفی، خانه شهبازیان، خانه نائینی و … برخی از خانه‌های برجای مانده از دوران‌های تاریخی گذشته هستند. قدمت اکثر این خانه‌ها به دوران قاجار و اوایل دوران پهلوی می‌رسد و همگی آن‌ها در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌اند.
بیشتر این خانه‌ها همراه با سایر دیدنی های همدان در مرکز این شهر در میان بافت تاریخی قرار گرفته‌اند. پس اگر می‌خواهید به همگی آن‌ها دسترسی سریع‌تری داشته باشید به شما بازدید از مرکز شهر همدان را پیشنهاد می‌کنیم.
همانطور که در نقشه زیر می‌بیند اکثر دیدنی‌های همدان در مرکز شهر قرار دارند.
حمام تاریخی قلعه
حمام تاریخی قلعه در همدان که این‌روزها رستوران و موزه مردم‌شناسی است یکی از جاذبه های گردشگری همدان به شمار می‌رود. این حمام شاید قدمت بالایی نداشته باشد اما بدون شک معماری قابل توجه آن، این حمام را به یکی از دیدنی های همدان تبدیل کرده است. به صرف یک شام محلی و تماشای گذری از معماری تاریخ ایران شما را به بازدید از این حمام تاریخی دعوت می‌کنیم.
بازدید از حمام تاریخی قلعه
- دیدنی‌ها: حمام تاریخی قلعه، موزه مردم‌شناسی، رستوران و سفره‌خانه سنتی
- زمان بازدید: همه روزه از ساعت 9 صبح الی 23:30 شب
- هزینه بازدید: دارد
- آدرس: همدان، منطقه 1، صدوقی
محل این دیدنی تاریخی را می‌توانید از روی نقشه زیر ببینید.
موزه های همدان
در این بخش از راهنمای جاهای دیدنی همدان قرار است که با موزه های همدان آشنا شوید.
همانطور که اشاره کردیم تقریبا تمامی دیدنی های همدان دارای یک موزه مستقل هستند. موزه هگمتانه، موزه بوعلی سینا، موزه حمام تاریخی قلعه، موزه تاریخ طبیعی همدان، موزه سفال، موزه مفاخر و مشاهیر همدان و … برخی از موزه‌های محبوب در شهر همدان هستند. به طورکلی همدان دارای 9 موزه است. این موزه‌ها همگی از ساعت 8 صبح الی 17:30 عصر باز هستند و هزینه ورودی دارند.
می‌توانید محل دقیق تمامی موزه‌های شهر همدان را بر روی نقشه زیر ببینید.
امامزاده‌ها و کلیساهای همدان
برای افرادی که دوست دارند جاهای دیدنی مذهبی همدان را ببینید، خواندن این بخش واجب است.
در همدان چندین امامزاده وجود دارد. مهم‌ترین آن‌ها امامزاده خضر و امامزاده عبدالله هستند که در میان مردم شهر و گردشگران اهمیت مذهبی بالایی دارند. می‌توانید آدرس دقیق این دو امامزاده را بر روی نقشه زیر ببینید:
همچنین در همدان چهار کلیسا وجود دارد. کلیسای گریگوری استیپانوس، کلیسای انجیلی، کلیسای انجیلی حضرت استپانوس (حضرت مریم) و کلیسای کاتولیک رافائیل از کلیساهای همدان هستند که از نظر مذهبی، معماری و تاریخی دارای اهمیت هستند. می‌توانید محل دقیق این کلیساها را بر روی نقشه زیر ببینید:
مراکز تفریحی و طبیعی همدان
اگر هدف شما از بازدید جاهای دیدنی همدان تفریح و خوش‌گذرانی است، این بخش مخصوص شماست.
همدان نیز به دلیل موقعیت جغرافیایی تقریبا کوهستانی خود دارای طبیعت بکر و جذابی است. اگر اهل تفریح و طبیعت‌گردی باشید، بدون شک آبشار و تله کابین گنج نامه، بام همدان، تپه حاج عنایت و پارک پرواز در این شهر می‌تواند پیشنهاد مناسبی برای شما باشد. در روستاها و شهرهای اطراف همدان نیز دیدنی‌های طبیعی بسیاری وجود دارد که مشهورترین آن غار علی صدر است که در میان گردشگران محبوبیت بالایی دارد.
در نهایت…
همدان می‌تواند یکی از محبوب‌ترین شهرها برای گشت‌وگذار باشد. جاهای دیدنی همدان آنقدری زیاد است که شاید نتوانید در قالب یک سفر از تمامی آن‌ها دیدن کنید. پس باتوجه به علاقه، زمان و بودجه خود به بازدید از برخی از دیدنی‌های همدان بروید و خاطره‌ای خوش برای خود رقم بزنید. همدان میزبان مناسبی برای شما گردشگران خواهد بود.
منبع: مجله علی بابا