جاهای دیدنی قم؛ هم زیارت کنید هم سیاحت

شهر قم دومین شهر مذهبی ایران پس از مشهد مقدس و قبل از شهر شیراز است و مکان های دیدنی زیادی را در خود جای داده است. شاید خیلی از ما از جاهای دیدنی قم را نشناسیم، چرا که معمولا برای زیارت حرم حضرت معصومه(س) و مسجد جمکران به این شهر سفر می‌کنیم و از سایر دیدنی های قم غافل می‌مانیم. با ما همراه باشید تا با 12 مکان دیدنی قم آشنا شوید.

حرم مطهر حضرت معصومه (س)

به لطف آرامگاه حضرت فاطمه معصومه(س) بوده که شهر قم به عنوان دومین شهر مذهبی ایران پس از مشهد مقدس شناخته شده است. حرم حضرت معصومه (س)، خواهر امام رضا (ع)، بودند که در راه رسیدن به آن حضرت بیمار شده و در شهر قم فوت می شوند. در قرن هفتم هجری، بزرگ خاندال آل مظفر، از بزرگترین استادهای کاشی کاری آن زمان یعنی «محمد بن ابی طاهر کاشی قمی» خواست تا کار ساخت و تزیین کاشی های این حرم مطهر را انجام دهد که هشت سال به طول می انجامد.

ضریح حرم حضرت معصومه (س) در قرن 10هجری به دستور شاه طهماسب صفوی با آجر و کاشی‌های هفت رنگ نفیس بنا شد. در قرن 13 هجری، فتحعلی شاه همان ضریح را نقره‌پوش کرد ولی پس از 50 سال با ضریحی از جنس نقره جایگزین شد.

در سال 1368خورشیدی بار دیگر ضریح حرم با ضریح دیگری از جنس نقره که با نقش‌های ظریفی تزیین شده بود، تعویض گردید که تاکنون بر روی آرامگاه آن حضرت قرار دارد.

جالب است بدانید گنبد این حرم مطهر نیز سیر تاریخی قابل توجهی دارد؛ اولین گنبد این آرامگاه پس از سایبان حصیری را حضرت زینب، دختر امام محمد تقی (ع)، با سنگ، آجر و گج در قرن سوم هجری به صورت برجی بنا کردند. به مرور زمان، برخی بانوان بزرگوار نیز در کنار آرامگاه این حضرت، به خاک سپرده شدند که موجب ساخت دو گنبد دیگر در کنار گنبد اصلی گردید.

در قرن 5هجری «میر ابوالفضل عراقی» که وزیر وقت بود به همت شیخ طوسی این سه گنبد را با یک گنبد بزرگ با تزئینات آجری، نقاشی و کاشی کاری جایگزین کرد.

در قرن 13هجری و در زمان فتحعلی شاه این گنبد با آجرهای طلایی تزیین شد که در سال 1380خورشیدی مورد بازسازی و مرمت قرار گرفته و تاکنون باقی است.

حرم مطهر حضرت معصومه (س) در خیابان ارم شهر قم قرار دارد و همیشه پذیرای دوستداران آن حضرت است.

بازار قدیم قم

بازار قدیم قم که به بازار کهنه نیز معروف است، در خیابان طالقانی این شهر قرار دارد و شامل مجموعه ای از دو راسته، چهار سوق، سرا و تیمچه می‌شود.

دو راسته بازار به سبک معماری بازارهای قدیم سرپوشیده و گنبدی شکل بنا شده که از ترکیب سنگ، آجر و خشت ساخته شده است. بازار قم در واقع همان کاروانسراهای قدیم هستند. بیشتر بافت قدیمی بازار قم نظیر راسته بازار نو، تیمچه و سراهای جانبی مربوط به دوران صفوی تا قاجار می شود.

تیمچه بزرگ بازار قم در شمال بازار نو قرار دارد که یکی از سه تیمچه بزرگ قم به شمار می‌رود. چندین مسجد نیز در دل این بازار بزرگ قرار دارد که از مهم ترین آن‌ها مسجد مسگرها، مسجد ملا جعفر، مسجد امام حسین (ع)، مسجد نجارها، مسجد کهنه (پامنار) و مسجد رضویه است.

مسجد امام حسن عسگری (ع)

مسجد امام حسن عسگری (ع) در خیابان طالقانی این شهر قرار دارد و از قدیمی‌ترین مسجدهای قم بوده که بنا به روایتی به فرمان امام حسن عسگری (ع) بر روی ویرانه‌های آتشکده قم بنا شده و اولین مسجدی بوده که در این شهر ساخته شده است.

سردر این مسجد، با سنگ، آجر، کاشی‌کاری‌های نفیس و همچنین کتیبه‌ای قرآنی تزیین شده که از کاشی‌های خشتی ساخته شده است.

پس از ورود به مسجد، یک هشتی هشت ضلعی قرار دارد که کاشی کاری شده و در ضلع جنوبی صحن اصلی ایوان قدیمی قرار دارد. این هشتی به دستور «مهدعلیا» یکی از بانوان دربار شاه سلیمان صفوی بنا گردید؛ دورتادور این ایوان، غرفه های متعددی قرار دارد که سقف محرابی آن‌ها با کاشی کاری، مقرنس کاری، گچ بری و کتبه های قرآنی تزیین شده است.

اطراف ایوان را شبستان‌ها فراگرفته‌اند که به شبستان فیض، شبستان کبیر، شبستان شرقی و شبستان غربی تقسیم می‌شوند و همگی به ایوان راه دارند.

جالب است بدانید در حد فاصل شبستان فیض و کبیر یک در کوچک چوبی قدیمی قرار دارد که به انبار و سرداب می‌رسد. از بیش از 300سال پیش 6جسد در این سرداب ییدا شده که به دستور یکی از علمای وقت روی آن پوشانده شد.

میدان آستانه

میدان آستانه قم یکی از میدان‌های اصلی شهر است که در نزدیکی حرم حضرت فاطمه معصومه(س) قرار دارد. بهترین زمان بازدید از این جای دیدنی قم، بعدازظهر است؛ چرا که نورپردازی زیبای حرم مطهر جلوی زیبایی به سنگفرش‌های مرمری این میدان می‌دهد و خانواده‌ها و زائرین برای گفتگو، دورهمی و رفع خستگی در میدان آستانه جمع می‌شوند.

مسجد آستانه

مسجد آستانه قم در میدان آستانه به سمت خیابان ارم شهر قرار دارد که در واقع قسمتی از حرم مطهر حضرت معصومه (س) محسوب می‌شود.

موزه این مسجد یکی از جاهای دیدنی قم بوده که پیشنهاد می‌کنیم از آن دیدن کنید. این موزه قرآن‌ها، نسخه‌های خطی، سکه‌ها و نقاشی‌های مذهبی و تاریخی نفیس زیادی را در خود جای داده‌ است.

باغ گنبد سبز

باغ گنبد سبز در بلوار شهید روحانی شهر قم قرار دارد و درون آن سه اثر باستانی قرار دارد که قدمت آن‌ها به قرن هشتم هجری برمی‌گردد. از آنجایی که منطقه‌ای که این باغ در آن قرار گرفته، به دروازه کاشان معروف است، به این جای دیدنی قم، گنبدهای دروازه کاشان نیز می‌گویند.

این آثار باستانی در واقع سه مقبره باغ گنبد سبز قم هستند که از روی کتیبه‌های آن‌ها می‌توان متوجه شد که دو مقبره مربوط به بزرگان خاندان علی صفی است که در قرن 8هجری بر این شهر حکمرانی می‌کردند. ولی از آنجایی که کتیبه سوم از بین رفته، اطلاعات موثقی از صاحب آرامگاه سوم در دست نیست.

معماری سه آرامگاه شبیه به هم و به صورت استوانه‌ای زاویه‌دار و دوازده وجهی است که گنبد برجی شکل دارد. مقابر باغ گنبد سبز از نظر گچ بری منحصربه‌فرد هستند.

خانه یزدان پناه

خانه یزدان پناه که به عمارت یزدان پناه نیز معروف است، یکی دیگر از جاهای دیدنی قم بوده که در بافت قدیمی شهر و نزدیکی بازار کهنه در خیابان 19دی قرار دارد.

این خانه تاریخی که قدمت آن به دوره قاجار و پهلوی برمی‌‌گردد، سردر بسیار زیبا و باشکوهی دارد؛ این سردر به صورت طاق آجری بنا شده و چهار ستون زیبا، جذابیت آن را کامل کرده است.

جالب است بدانید دیوارهای این عمارت کاه گلی بوده و در کل بیشتر شکوه خانه یزدان پناه را سردر آن به دوش می‌کشد.

از برجسته‌ترین مکان‌های خانه یزدان می‌توان به پنج دری (اتاق مهمان) در ضلع غربی، سه دری (اتاق خواب) شمالی و جنوبی و زیرزمین‌ها اشاره کرد.

نکته قابل توجه دیگری که در مورد این خانه تاریخی که هم‌ اکنون به رستوران تبدیل شده، وجود دارد این است که پذیرایی از مهمانان در اتاق‌ها، سراها و حیاط عمارت با انواع غذاها، دسرها و نوشیدنی‌های گرم و سرد سنتی ایرانی به گونه‌ای انجام می‌پذیرد که گویی به زمان گذشته سفر کرده و مهمان این خانه اشرافی در زمان خود شده‌اید.

خانه امام خمینی

خانه امام خمینی که با نام بیت تاریخی امام خمینی نیز شناخته می‌شود، در بلوار معلم در نزدیکی میدان روح الله قم قرار دارد. این خانه تاریخی در سال 1335خورشیدی خریداری شد.

خانه امام خمینی حدود یک قرن قدمت دارد و در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

مسجد جمکران

مسجد جمکران در انتهای بلوار پیامبر اعظم در 6کیلومتری شهر قم به سمت جاده کاشان قرار دارد. دلیل این نامگذاری نزدیکی این مسجد به روستای جمکران است.

در گذشته به این مسجد قدمگاه هم می‌گفتند، چون سنگی مرمری درون مسجد قرار دارد که قدمگاه امام دوازدهم (ع) شناخته می‌شود.

مسجد جمکران در قرن 4هجری بنا شده و قدمت هزار ساله دارد.

کوه خضر نبی

کوه خضرنبی در 6کیلومتری شهر قم و در نزدیکی مسجد جمکران و شهرک قدس قرار دارد. بر روی قله این کوه غاری وجود دارد که قدمت سه هزار ساله داشته و بنا به روایتی محل نیایش خضر نبی بوده است.

امروزه این غار به یک مسجد تبدیل شده که از درون آن می توانید شهر قم را ببینید.

جالب است بدانید مسیر رسیدن به قله کوه و این مسجد طوری طراحی شده که فرقی نمی‌کند کودک باشید یا بزرگسال یا حتی میانسال، به راحتی می‌توانید از آن بالا رفته و از کوه خضر دیدن کنید.

دریاچه نمک

دریاچه نمک در نزدیکی سه شهر اصفهان، قم و سمنان و در کویر مرکزی ایران قرار دارد و بیش از 60کیلومتر از شرق شهر قم فاصله دارد.

این دریاچه به صورت مثلث بوده و زمین های اطراف آن باتلاقی است. دریاچه نمک قم در بیشتر فصل‌های سال خشک و پوشیده از نمک است، چون سطح نمک دریاچه به حدی بالاست که حتی در وقت پر آبی نیز رسوب های نمک بر سطح آب دیده می شود دریاچه نمک نام گرفته است.

مجتمع گردشگری مهر و ماه

مجتمع گردشگری مهر و ماه قم در کیلومتر شش بزرگراه قم به تهران (بزرگراه خلیج فارس) قرار دارد.

این مجموعه حدود 9هزار مترمربع زیربنا در دو طبقه است. از مهم‌ترین امکانات مجموعه گردشگری مهروماه می‌توان به انواع رستوران‌ها، از رستوران سنتی و کلاسیک گرفته تا فست فود و کافه، فروشگاه‌های مختلف، نمایشگاه، کتاب فروشی، نمازخانه و پمپ بنزین اشاره کرد.

بهترین زمان سفر به قم

پیشنهاد می‌کنیم فصل‌های بهار و پاییز را برای سفر به قم انتخاب کنید چرا که  آب و هوای قم خشک و کویری است و در این فصل‌ها بیشترین لذت را می‌توانید از جاهای دیدنی قم ببرید.

منبع: مجله علی بابا